Sanayi Devrimi ve Makine - İnsan İlişkisi Üzerine İki Şiir

Gömleğin Ezgisi

Bir kadın oturur paçavralar içinde,

kadınlıktan çıkmış bir kadın,

parmaklar nasırlı ve yorgun,

göz kapaklan kızarık ve ağır,

iğne iplik gider gelir, gider gelir, gider gelir;

dik babam dik, dik babam dik, dik babam dik!

Bir kadın, aç, yoksul, bir deri bir kemik,

gömleğin ezgisini çığırır,

gömleğin ezgisini, acı acı.

Dik babam dik, dik babam dik, dik babam dik!

Uzaklardan horoz sesleri gelene dek!

Dik babam dik, dik babam dik, dik babam dik!

Yıldızlar damlardan sızana dek!

Buysa eğer Hıristiyanca çalışmak,

Yoktur kadının bir ruhu kurtarılacak,

Daha iyidir be, barbar Türke köle olmak!

(...)

Hey erkekler, erkekler,

sizin de sevgili bacılarınız var!

Hey erkekler, erkekler,

anacıklarınız, karıcıklarınız var sizin de!

Keten bezi değil bu eskittiğiniz, erkekler,

bu eskittiğiniz insanoğlunun hayatı be!

Çift iplikle yaparım işimi ben,

aç yoksul, bir deri bir kemik,

bir anda hem gömlek dikerim, hem kefen!

(...)

Dik babam dik, dik babam dik, dik babam dik!

Hiç eksilmez gücüm benim.

Ama elime geçen ne?

Bir ot yatak,

bir kabuk ekmek,

bir de şu paçavralar.

Bir tavan, delik deşik,

bir döşeme, çırılçıplak,

bir masa, bir kırık sandalye.

Ve bomboş bir duvar.

Bereket gölgemi görürüm o duvarda arada bir.

Thomas Hood, 1843.

Makinalaşmak istiyorum!

Makinalaşmak istiyorum!
trrrrum
trrrrum
trrrrum!
trak tiki tak!
Makinalaşmak
istiyorum!

Beynimden etimden iskeletimden
geliyor bu!
Her dinamoyu
altıma almak için
çıldırıyorum!

trrrrum
trrrrum
trrrrum!

Mutlak buna bir çare bulacağım
ve ben ancak bahtiyar olacağım
karnıma bir türbin oturtup
kuyruğuma çift uskuru taktığım gün!


Nazım Hikmet