Prof.Dr. Bülent TANÖR
Kurtuluş Savaşı’nın siyasal rejimin belirginleştiği TBMM döneminin eksiksiz ve liberal bir demokrasi olduğu sanılmasın. Millici güçlerin demokratik katılımına dayalı olan rejim, kurtuluş mücadelesinin karşıtlarına karşı da amansızdır.
Bunun iki keskin göstergesi Hıyanet-i Vataniye Kanunu ile İstiklal Mahkemeleridir. Milli Mücadeleye karşı her türlü muhalefeti vatana ihanet sayan bu yasa ile olağanüstü nitelikli İstiklal Mahkemeleri tipik birer ihtilal tasarrufu ve kurumu idiler.
Çünkü içinde bulunulan koşullar olağan değil, olağanüstü nitelikteydi. Millici güçlerin ve TBMM’nin karşısında yalnız işgalciler ve onları destekleyen dış odaklar yoktu; saray ve bazı hükümetleri ile bunların kullandığı araçlar da vardı. Şeyhülislam fetvaları, idam kararları, Kuvayı İnzibatiye (Hilafet Ordusu) , iç ayaklanmalar vb. Dolayısıyla var olan sadece bir ulusal kurtuluş savaşı değil, fakat aynı zamanda bir iç savaş ortamıydı. Bu dış ve iç saldırılara karşın TBMM rejiminin olağanüstü önlemlere başvurması ve ihtilal yasaları çıkarması kaçınılmaz bir zorunluluktu.
Başkumandanlık Kanunu ve uzatmaları da TBMM’ye ait bulunan yasama ve yürütme yetkilerinin bir bölümünü Başkumandana (Mustafa Kemal Paşa) aktardığı için olağanüstü karakterdeydi. Burada da savaş zorunluluklarının bir dayatmasıyla karşı karşıyayız.
Gerçi bu üç yasada meclisin inisiyatif ve denetimi altında var olmuşlar, olağanüstü koşulların son bulmasıyla da peyderpey yürürlükten kaldırılmışlardır. Fakat bunu söylemek söz konusu düzenleme ve uygulamaların otoriter karakterini kabule engel olmamalıdır.
Savaş demokrasisi deyimini savaşın ürettiği demokrasi şeklinde anlamıştık. Şimdi, bu birincil özelliğin yanında ikincil bir gerçekle de karşılaşıyoruz : Savaş, demokrasiyi bir ölçüde kısmaktadır da.
Şu halde deyim çift yüzlüdür. Esasta demokrasinin halkın kurtuluş savaşı sayesinde gürbüzleştiğini ama kısmen yine savaş yüzünden budandığını ifade eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder