Osmanlı-Portekiz Çatışması Kronolojisi (Tuğrul Yakarçelik)

		1498	Vasko De Gama’nın Hindistan’a ulaşması
		1501	İlk Portekiz karabiber sevkiyatının Lizbon’a varışı
1502	Venediklerin Mısır’a elçi yollayarak Memluk Sultanı’nı Portekiz tehlikesine karşı uyarmaları
	Memluk Sultanı’nın, Gücerat ve Kalikut hükümdarlarını “Portekizlilere karşı pazarın kapatılması yolunda” uyarması
		1503	Kızıldeniz’de ilk Portekiz filosunun görünmesi
1508	Memluk filosunun Cochin yakınlarında Chaul’da Portekiz’e karşı bir baskın düzenlemesi	1507	Portekiz’in Aden körfezi ağzında, Kızıldeniz’in ağzına yakın Sokotra’yı ele geçirmesi
1509	Tüfek ve top kullanabilen ve “Rumi” olarak adlandırılan Türkmen birliklerinin bölgeye gönderilmesi	1509	Portekiz’in Chaul baskınına karşı saldırıya geçerek, Memluk filosunu yenmesi
1510	Memluk Sultanı Kansu Gavri’nin II.Bayazıd’dan “donanma malzemesi ve ustası” istemesi; yardımın gönderilmesi ancak Akdeniz’de Portekiz’le uzlaşan Rodos Şövalyelerinin bu konvoyu imha etmesi	1510	Portekiz’in Goa’yı ele geçirmesi Portekiz istihbaratının Osmanlıların Memluklulara yaptığı yardım konusunda Lizbon’a raporlar göndermesi
1513	Kamaran Adasındaki üssün kurulmasının, Osmanlılar ve Memlukların yanısıra Safevi ticaretini de olumsuz yönde etkilemesi	1513	Kızıldeniz’deki Kamaran Adasında Portekiz üssünün kuruluşu Portekiz amirali Alfonso de Albuquerque’in “Rumi birliklerinin yok edilene kadar Portekiz’e rahat yüzü olmadığını” hükümetine bildirmesi
1515	30 Eylül’de Selman Reis komutasındaki donanmanın Süveyş’den ayrılması (19 gemi); Kamaran Adasında kale yapımının uzun sürmesi ve Memluk komutanının Yemen ve Aden’i zaptedememesi	1515	Portekiz’in İran Şahı ile anlaşması, “ateşli silahlara karşılık” Portekiz’in rahat bırakılması
1516	(26 Ağustos) Osmanlıların Mısır’ı fethi haberinin ulaşması üzerine Selman Reis’in Cidde’ye dönerek Osmanlı hizmetine girmesi
1517	(Şubat) Mekke Şerifi ‘nin Osmanlı hakimiyetini tanıması ve şehirdeki Memluk valisini öldürtmesi Osmanlıların Mekke’ye bir vali ataması ve Şerifle Vali arasında 90.000 altınlık gelirin bölüşülmesi konusunda gerginlik çıkması	1517	Mekke’deki idamdan iki sonra Soeres komutasındaki Portekiz filosunun Cidde önlerine gelmesi ancak Selman Reis’in topçusu karşısında geri çekilmesi
	Selim I’in Gücerat Sultanıyla ilişki kurması
1524	Mısır’da Ahmet Paşa isyanı, Osmanlı Sadrazamı İbrahim Paşa’nın bölgeye gelerek isyanı bastırması
1525	Selman Reis komutasındaki donanmanın  Yemen ve Aden’e doğru yelken açması	1525	Portekiz’in Hıristiyan Habeş Krallığı ile ittifak yapması
1531		1530-31	Portekiz’in Diu’yu kuşatması
	Selman’ın ölümünden sonra yerine geçen yeğeni Mustafa’nın Diu’yu kurtarması
1538		1538	Portekiz’in bir kez daha Diu’yu kuşatması
	(4 Eylül) Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı filosunun Diu’ya ulaşması ancak güçlü bir Portekiz filosunun bölgeye yaklaşmasıyla geri çekilmesi
		1540	Kızıldeniz harekatı : Suakin’i yerle bir edip, Kusayr’ı yakıp ve Süveyş’e kadar sokulmaları
1541	Osmanlıların Macaristan’ı ele geçirmesi,
1546	Osmanlıların Basra’ya çıkmaları ve bir burayı bir beylerbeylik haline getirmeleri
		1540-1546	Aden’in yeniden Portekiz’lilerce ele geçirilmesi
1547	Piri Reis’in Aden’i geri alması, Maskat ve Hürmüz’ü ele geçiren Portekiz’e karşı mücadeleye başlaması; yenilerek Basra’ya çekilmesi
1553	Seydi Ali Reis’in Basra’dan Hürmüz’e seferi; fırtına sonucu Hindistan’a sürüklenmesi
		1554	Osmanlı filosunun Körfez’de yenilgiye uğratılması
1568	Akdeniz ile Kızıldeniz arasına bir kanal açma fikrinin doğuşu
1571	Lepanto (İnebahtı) bozgunu
1578-1606	Osmanlıların Avrupa ve İran ile mücadelesi
1585-1586	Mir Ali Bey’in Afrika’nın doğu kıyılarına sefer düzenlemesi, Mogadişu-Mombasa kıyılarını Osmanlılara bağlaması
		1588	Portekiz’in Mir Ali’ye karşı seferi ve bu kıyıları geri alışı

Zaman zaman değişen ittifaklar

• Osmanlı- Gücerat- Açi ittifakı
• Portekiz-Habeşistan İttifakı
• Osmanlı-Venedik ittifakı
• Portekiz-Safevi ittifakı
• Kaynak : Prof.Dr.Halil İnalcık; Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi; Eren Yayıncılık